مقاله مقایسه مبانی فکری و سنت شعری رودکی و نیما یوشیج ۳

دانلود مقاله مقایسه مبانی فکری و سنت شعری رودکی و نیما یوشیج ۳

گستردگی انواع قالبهای شعری در شعر رودکی
رودکی به فراوانی سخن از دیرگاه شهرت داشته، چنانکه رشیدی سمرقندی (از شاعران نامدار قرن ششم) گفته است:
شعر او را بر شمردم سیزده ره صد هزار
هم فزون آید اگر چونانکه باید بشمری
به استناد این بیت مجموع اشعار رودکی به هزار یا یک میلیون و سیصد هزار می‌رسد. عوفی هم در لباب‌الالباب می‌گوید که «اشعار او به صد دفتر برآمده است». دریغا که از آثار گرانبهای پدر شعر فارسی تا امروز بیش از پانصد و پنجاه بیت از مأخذهای کهن بدست نیامده است. در این مقدار از سخن استاد تنها چند قصیده و قطعه و غزل و رباعی و پاره‌ای از مثنویهای چندگانه و بیت‌هائی پراکنده از دیگر سخنان وی می‌توان یافت.
دکتر رضا زاده شفق در این باره می‌فرماید: «رودکی در فنون سخن و انواع شعر مانند قصیده و رباعی و مثنوی و قطعه و غزل مهارت داشته و در هر طرز بخوبی کامیاب گردیده و مخصوصاً در قصیده سرائی پیشرو دیگران بوده است و می‌توان گفت نخستین شاعر بعد از اسلام است که قصیده عالی و محکم ساخته. رودکی نه تنها در سخن‌پردازی و تناسب الفاظ استاد بوده بلکه معانی بسیار دقیق به کار برده و قطعه‌های عبرت‌آمیز و ابیات حکیمانه به یادگار گذارده است …»(۱) به قول استاد زرین‌کوب: «شهرت و قبول (رودکی، البته بی‌جهت نبود. چون در شاعری قدرت و مهارتی کم مانند داشت. خاصه در توصیف احوال و تجسیم مناظر بس چیره‌دست بود: غزل او مایه رشک و حسرت عنصری بود و در نزد وی غزل رودکی وار نیکو شمرده می‌شد. شاید آواز دلاویز و نغمه پرشور چنگ شاعر نیز در شهرت و رواج این غزل‌ها بی‌تأثیر نبود و دریغ است که از این غزلها نمونه‌های بسیار در دست نیست.»(۲)
به گفته مؤلف فرهنگ جهانگیری و سندباد نامه رودکی دارای مثنوی‌های متعدد بوده است وی به جزء منظومه کلیله و دمنه و مثنوی دوران آفتاب و سندبادنامه، وی دارای شش مثنوی دیگر است.(۳) «از اشعار مسنوب به رودکی به جز آن چه به شعرای دیگر منسوب است و در دیوان ایشان می‌توان یافت، تاکنون ۱۰۴۷ بیت فراهم شده است:
۱-    از قصاید و مقطعات ۵۷۲ بیت
۲-    از رباعیات ۷۶ بیت
۳-    از ابیات پراکنده که متعلق به قصاید و غزلیات و مقطعات بوده است ۱۷۷ بیت
۴-    از مثنویات ۲۲۲ بیت.(۴)
که این مطالب نشان دهنده گستردگی قالبهای شعری در دیوان او بوده است:
«رودکی پیشاهنگ چکامه سرایان نیز هست و کهن‌ترین قصیده کاملی که مشتمل بر تشبیب و تخلص به مدح باشد از وی به یادگار مانده است. ابداع رباعی هم به گفته صاحب‌المعجم از اوست.(۵)» رودکی با وسعت بخشیدن به مضامین قابل درج در رباعی، موضوعاتی از قبیل مدح، هجو، پند، اندرز و مضامین عاشقانه و تغزلی را در رباعیهای خود گنجانده است.

فهرست
گستردگی انواع قالب‌های شعری در شعر رودکی
گستردگی انواع قالب‌های شعری در اشعار نیما یوشیج
رودکی و مدیحه‌سرایی در اشعار او
نیما یوشیج و مدیحه‌سرایی
ویژگیهای اشعار رودکی
ویژگیهای اشعار نیما
فهرست منابع و مآخذ